بسم‌الله الرحمن الرحیم
ادبیات فارسی، پیوند دیرینی با قرآن و عترت دارد و شاهد آن دیوان‌های سترگ و دفترهای وزین شعر و نثر در قرون متمادی است و داستان هم داستانی چنین دارد، مثنوی معنوی، گلستان و بهارستان و گلزارهای شکوفا در زبان فارسی، نمونه‌های کم‌نظیر داستان‌ها و داستانک‌های حکمی و اخلاقی بهره‌ور از قرآن کریم و کلام ائمه معصومین (ع) است. داستان‌ها و داستانک‌هایی که هر کدام، پیامی از تعالیم متعالی اسلام را در دل خود دارد و چون مخاطب برابر آن می‌نشیند به مصداق المؤمن مرآت المؤمن، آیینگی می‌کند و نقش وعظ و تذکاری را به نیکوترین وجه، جلوه‌گر می‌شود.
امروز هم در ادامه این سنت نیکوی ادبیات فارسی ولیکن گزین‌گوبانه‌تر، «جشنواره ملی داستانک قرآن و عترت»، بستری را مهیا ساخت تا داستان‌نویسان ایران اسلامی، مجالی برای الفت بیشتر با این کلام آسمانی و ائمه اطهار بیابند و پدیدآور آثاری در قالب امروزپسند داستانک باشند.
آثار بسیاری به دستمان رسید از همه‌گونه، چونان عمل صالحی که اهل قلم در آن از هم پیشی می‌گرفتند. در میان آثار رسیده، قرآن و کلام معصوم و پیامی شایسته شنیدن و عمل انسان امروز مشترک بود. هم داستان بلند هم داستان کوتاه و هم داستانک و قطعه ادبی. داستانک‌های خوبی هم از شما خواندیم. داستانک‌هایی که امیدوارمان کرد و حتی آثاری در این میان بود که با خودمان گفتیم می‌تواند الگوی برجسته این قالب برای تحلیل در کارگاه‌های آموزشی باشد. اما آثاری هم بودند مؤلفه‌های داستانک در آنها رعایت نشده بود. اگر بخواهیم تحلیلی گذرا از آثاری که خواندیم ارائه دهیم مهم‌ترین نکات اینها خواهد بود:
- شناخت قالب، نیازمند مطالعه منابعی است که درباره پیشینه، ضرورت و بستر ظهور، مؤلفه‌ها و انواع داستان‌های کوتاه کوتاه و داستانک سخن گفته‌اند و نیز نمونه‌های شاخصی که در قالب‌های مینی‌مال آفریده شده‌اند است
- زبان، با واژه‌ها و ساختارهای صرفی و نحوی آن اولین ابزار ارائه ادبیات است. توجه به سلامت و رسایی آن مهم است و در داستانک که با کلمات برخوردی اقتصادی دارد بسیار مهم‌تر است.
- ارائه این زبان که حامل روایت داستان است باید در نظمی روشن و استاندارد صورت بگیرد. از این‌رو هر نویسنده خود اولین ویراستار نوشته خود است و در صورت‌بندی نگارش، تایپ و سجاوندی و … باید دقت نظر داشته باشد تا سیرت زیبای اثرش، از صورتی زیبا نیز بهره‌مند شود.
- به همان اندازه که ایده برای خلق اثری جذاب اهمیت دارد، پرورش و اجرای آن ایده هم، اهمیت دارد. برخی آثار با وجود ایده‌های خوب، اجرایی درخور از آن ارائه نکرده بودند.
- کوتاهی و اقتصاد در داستانک، صرفاً مفهوم عددی ندارد بلکه در معنا و شیوه اجرا و حتی پیشتر از آن در انتخاب و صورت‌بندی ایده، اثر باید داستانک باشد.
و اما پیشنهادهایی که می‌شود ارائه داد از این قرارند:
- کوته‌نویسی، در ادبیات ما قدمتی دیرین دارد و در گزین‌گویه‌ها و کلمات قصار و حکایات ما پُربسامد بوده و اما رویکرد امروزی به آن از سر نیاز و ویژگی انسان کوتاه‌پسند و کم‌مجال است. از این‌رو پرداختن به این قالب با برگزاری جشنواره‌های داستانک، ضروری به نظر می‌رسد. ادامه این جشنواره می‌تواند گامی در این مسیر باشد.
- پدیدآمدن آثار شایسته بدون آموزش ممکن نیست. شناسایی استعدادها، گام اول جشنواره‌هاست و رها کردن آنها چنان که معمول است، پسندیده نیست. برگزاری کارگاه‌های آموزشی و تداوم آن، بی‌شک به ظرفیت و غنای ادبیات داستانی ما خواهد افزود.
- آثاری که خواندیم، شایستگی گردآمدن در یک مجموعه را دارد. انتشار بهترین‌های جشنواره، ضمن بهره‌مندی مخاطب، مجموعه‌ای را به منابع اندک این قالب خواهد افزود.
توفیق همه عزیزان را در پیروی از قرآن، از خداوند متعال مسئلت می‌نماییم.
ابرهیم حسن‌بیگی
محمد جواد جزینی
عبدالصالح پاک
داوران نخستین دوره جشنواره ملی داستانک قرآن و عترت
